Ένας γερμανός δημοσιογράφος γράφει για τις γερμανικές αποζημιώσεις

Image via Wikipediaτου Achim Beer


Έσση, Οκτώβριος 2011. Τον περασμένο Μάρτιο κατέβαζαν στα χέρια, στα σκαλάκια έξω από το ελληνικό Κοινοβούλιο, τον Μανώλη Γλέζο, έναν οργισμένο γέροντα 89 ετών με το πρόσωπο συσπασμένο από τον πόνο των δακρυγόνων. Ήταν στην πρώτη γραμμή της διαδήλωσης, όπως πάντα· εκεί ήταν και πριν εβδομήντα χρόνια η θέση του. Μια νύχτα του Μάη του 1941 σκαρφάλωσε στην Ακρόπολη και ξέσκισε τη σημαία με τον αγκυλωτό σταυρό, η οποία ανέμιζε εκεί, διότι ο στρατός του Χίτλερ είχε μόλις καταλάβει τη χώρα. Ο Μανώλης Γλέζος μισούσε τους ναζί, τώρα μισεί το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Και είναι ο γνωστότερος ανάμεσα σε ένα αυξανόμενο πλήθος Ελλήνων, οι οποίοι δεν θέλουν να αποκαλούνται διαρκώς από τους απογόνους των ναζί τεμπελχανάδες -- και οι οποίοι υπενθυμίζουν στη Γερμανία ανοιχτούς λογαριασμούς. Κι έτσι, ο οργισμένος γέροντας πρόσθεσε τον ανθρώπινο πόνο, τον ληστευμένο πλούτο και τα έξοδα των δυνάμεων Κατοχής τα οποία αποσπάστηκαν με τη βία και μετά παρουσίασε τον λογαριασμό: «Υπολογίζω», είπε, «ότι μας οφείλουν 162 δισεκατομμύρια ευρώ».
Αυτό ήταν ένα αιφνιδιαστικό μήνυμα για πολλούς Γερμανούς, όμως όχι για όλους. Ο νομικός Christoph Schminck-Gustavus διαθέτει στη βιβλιοθήκη του, εκτός από τα βιβλία του, πάνω από 40 ώρες μαγνητοφωνημένο υλικό. Σ’ αυτό έχει ηχογραφήσει όσα του αφηγήθηκαν αυτόπτες μάρτυρες για τα εγκλήματα του γερμανικού στρατού και των SS στην περιφέρεια της Ηπείρου. Από τη δεκαετία του 1970 ο καθηγητής από τη Βρέμη ερευνά την ιστορία των χωριών τα οποία οι Γερμανοί κατέστρεψαν ως «αντίποινα» για τις επιθέσεις των ανταρτών. Λέει: «Η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας αποτραβήχτηκε από την υπόθεση». Πρόκειται για τρία θέματα: την αποζημίωση των θυμάτων των εθνικοσοσιαλιστών, την τιμωρία των δραστών και την αποζημίωση ενός κράτους, το οποίο οι Γερμανοί από το 1941 έως το 1944 λεηλατούσαν συστηματικά. Χρήματα για τα θύματα δόθηκαν μία φορά, το 1960. Τότε η Βόννη παραχώρησε 115 εκατομμύρια μάρκα. Οποιεσδήποτε άλλες διεκδικήσεις αποζημίωσης θα διαγράφονταν -- αυτό το υποσχέθηκε η Ελλάδα ως αντάλλαγμα για κάποια γερμανική βοήθεια στο εξαγωγικό εμπόριο. Τώρα δόθηκαν μεν χρήματα για επιζήσαντες Εβραίους, όμως οι οικογένειες από τα μαρτυρικά χωριά έφυγαν με άδεια χέρια. Η τιμωρία των δραστών δεν έλαβε χώρα. «Ούτε ένας Γερμανός δεν καταδικάστηκε στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας για εγκλήματα πολέμου, τα οποία έκανε στην Ελλάδα», λέει ο Schminck-Gustavus. Ακόμα και η διαδικασία εις βάρος του Walter Blume στάλθηκε στο αρχείο.
Ο αρχηγός της Ασφάλειας ήταν υπεύθυνος για τη μεταφορά των Εβραίων. Κατά την ανάκρισή του είπε: «Αυτά τα μέτρα πρέπει να διέφυγαν της προσοχής μου». Ούτε αποζημιώσεις είδε η Αθήνα: γύρω στα 25 εκατομμύρια δολάρια δόθηκαν σε είδος λίγο μετά τον πόλεμο. Όλες οι υπόλοιπες αποζημιώσεις μετατέθηκαν στην εποχή μετά την υπογραφή συνθήκης ειρήνης. Όμως στη συνθήκη «Δύο συν Τέσσερις» του 1990, οι δύο Γερμανίες και οι νικήτριες δυνάμεις προσπέρασαν το θέμα σιωπηρά. Οι Σύμμαχοι επέτρεψαν έτσι μια περικοπή χρεών που επισκιάζει κατά πολύ τη σημερινή κρίση. Ως τον μεγαλύτερο μπαταχτσή του 20ού αιώνα», περιγράφει τη Γερμανία ο ιστορικός της οικονομίας Albert Ritschl, καθώς το «οικονομικό θαύμα» της βασίζεται σε μια κολοσσιαία ακύρωση πληρωμών. Παρ’ όλα αυτά οι Γερμανοί παρουσιάζονται με αμείωτη αυτοπεποίθηση, πράγμα που εξοργίζει πολλούς Έλληνες. «Το να δείχνουν την κ. Μέρκελ με αγκυλωτό σταυρό δεν αποτελεί πλέον ταμπού για τους διαδηλωτές, ούτε όμως και για τον Τύπο», παρατήρησε ο Christoph Schminck-Gustavus το καλοκαίρι, που βρέθηκε για τελευταία φορά στην Αθήνα

Η Χάγη αποφασίζει
Εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες πέθαναν από την πείνα στον πόλεμο. Ο Μανώλης Γλέζος είδε πάρα πολλούς από αυτούς, καθώς εργαζόταν στο γραφείο στατιστικής του Ερυθρού Σταυρού. «Κάθε μέρα κατέγραφα τις σορούς 400 ανθρώπων, οι οποίοι είχαν πεθάνει από την πείνα», λέει. Έναν τέτοιον άνθρωπο δεν μπορεί κανείς να τον κατηγορήσει ότι ξεθάβει τις αναμνήσεις επειδή τώρα είναι χρήσιμο. Στην πραγματικότητα, ο Γλέζος υποστήριξε τις αγωγές για αποζημίωση των θυμάτων του Διστόμου εναντίον της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Τα ελληνικά δικαστήρια τους δικαίωσαν, τα γερμανικά όχι. Τώρα η υπόθεση βρίσκεται στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Αν υποχρεωθεί να πληρώσει η Γερμανία, τότε θα σπάσει ένα φράγμα που άντεξε 62 χρόνια. Και τότε το Βερολίνο το θα απειλήσει μια πλημμύρα από μηνύσεις -- και όχι μόνο από την πατρίδα του Μανώλη Γλέζου.

Εκδίκηση, πείνα και γενοκτονία: Πώς υπέφερε η Ελλάδα από τη ναζιστική Γερμανία
Οι Γερμανοί ήρθαν τον Απρίλιο του 1941 και έμειναν μέχρι το φθινόπωρο του 1944. Πολλοί Έλληνες αντιστάθηκαν -- όμως για κάθε επίθεση των ανταρτών οι Γερμανοί σκότωναν αμάχους. Για παράδειγμα στο χωριό Δίστομο: εδώ μια μονάδα των SS εκτέλεσε 218 ανθρώπους, ανάμεσά τους γέρους, παιδιά, βρέφη, για να εκδικηθούν για τοn θάνατο τριών στρατιωτών. Ο αριθμός τέτοιων «ενεργειών αντιποίνων» εκτιμάται ότι ανέρχεται σε πάνω από 1.000, και εκείνος των θυμάτων στον ανταρτοπόλεμο μέχρι και σε 130.000.
Περισσότερο από άλλες χώρες, η Ελλάδα αναγκάστηκε να πληρώσει στους Γερμανούς χρήματα για την κατοχή. Αυτό οδήγησε τη δραχμή σε πληθωρισμό. Οι κατακτητές τρέφονταν, όπως σε όλη την κατεχόμενη Ευρώπη, «από τη χώρα». Επιπλέον οι στρατιώτες αγόραζαν είδη διατροφής και τα έστελναν με το στρατιωτικό ταχυδρομείο στο σπίτι τους. H πείνα θέριζε στην Αθήνα τον χειμώνα του 1941-42 και του 1942-43, ενώ σε όλη τη χώρα πέθαναν αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι.
Η Ελλάδα με τους 70.000 Εβραίους της έγινε επίσης πεδίο της γενοκτονίας. Ολόκληρες κοινότητες κατέληξαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και θανάτου στη Γερμανία και στην Ανατολική Ευρώπη. Την μεγαλύτερη εβραϊκή κοινότητα την είχε η Θεσσαλονίκη. Γύρω στους 45.000 Εβραίους εκτοπίστηκαν από εκεί και θανατώθηκαν. Οι περιουσίες τους, οι οποίες ληστεύθηκαν, κατασχέθηκαν. Μεταφέρθηκαν, πιθανώς με τη συνεργασία ελληνικών υπηρεσιών, στην Κρατική Τράπεζα της Γερμανίας.

To άρθρο δημοσιεύθηκε στην Westdeutsche Allgemeine Zeitung, στις 28.10.2011

μετάφραση: Αγαθοκλής Αζέλης (Ενθέματα ΑΥΓΗΣ)